Komiser Kolombo ve Sokrates

Yayınlanan tarafından Neta Denetim içinde Strateji-Yönetim · 6 Şubat 2019
Tags: sokrat, sokrates, sorgulama, diyalektik

Yaşı müsait olan okurların 70’li yıllardaki TV dizisinden aşina olduğu naif, tevazu sahibi, dalgın, kirli pardösülü, pejmürde görünüşlü ama çok zeki bu kahramanın suçluları yakalamak için kullandığı tekniğin aslında Sokratik Sorgulama olduğunu söylesek sizi biraz şaşırtmış olabilir miyiz?

Seyirciler aslında her bölümün başında cinayeti ve katili görür ve bilir, akabinde Komiser Kolombo olaya girer ve nezaketi elden bırakmadan yavaş yavaş, çoğunlukla “saf ve aptalca” görünen, ama gerçekte akıllıca kurgulanmış sorularla bilgi ve kanıtları toplayıp katili köşeye sıkıştırırdı.

Kolombo dizisi ve ona hayat veren aktör Peter Falk çoktan tarih oldu, ama bugün Sokratik Sorgulama yönteminin, “güçlü sorulara dayalı, sonuç ve çözüm odaklı veri toplama” yaklaşımı hala etkin bir yöntem olarak çeşitli meslek erbabı tarafından başarıyla kullanılmaktadır.

Sokratik yöntem ya da diyalektik sorgulama olarak da bilinen bu yöntemde Sokrates aslında karşısındakine yeni bir şey öğretmemekte, sadece bilineni “anımsatmakta” ve bilgiyi “doğurtarak” “hakikati” tekrar buldurmaktadır.

İki aşamalı yürütülen bu süreçte;

a) İlk aşamada karşıdakine peş peşe sorular sorularak onun neyi bilip neyi bilmediği araştırılır. Bu aşama özünde bilgi toplama, hazırlık aşamasıdır.

b) İkinci aşamada “bilgiyi buldurma ya da doğurtma” süreci yürütülür.

Bu yöntemde; konuşmaya yön veren, anlamlı sorular planlanır, düşünmeye ve araştırmaya yönelten “derin” sorular sorulur. Tartışılan kilit noktalar düzenli aralıklarla ve yazılı olarak özetlenir. Tüm bu sorularla sorgulanan kişinin bilgiyi kendi kendine keşfetmesine imkan tanınır.

Burada soruların büyük bir kısmı “açık uçlu ve güçlü” sorulardır; yani, doğru ve tam zamanında sorulan ve derinden düşündüren sorular.

Doğru ve güçlü sorular; kişilerin düşünmeye başlamasına, farkındalığının artmasına, bütünü tamamlayacak parçaları bulmasına yardımcı olur.

Diğer taraftan bu düşünme şekli kişinin içinde mevcut olan potansiyeli hissetmesine, gerçek hedeflerine konsantre olmasına ve nihayet hissettiği potansiyelin yardımıyla eyleme geçmesine sistematik şekilde destek olur; hatta bu yolda cesaret ve motivasyon sağlar.

Sonuç olarak, çalışma hayatımızdaki rollerimiz gereği hangi meslek erbabından olursak olalım (yönetici, eleman, denetçi, patron vb) gerek bilgi ve kanıt toplarken gerekse şahsen kendimizi belli bir hedefe odaklamaya çalışırken Sokrates’in benzeri bir diyalektik sorgulama yöntemini sistematik olarak kullanmamızın etkinliğimizi arttırıp daha net sonuçlar ortaya koymamıza yardımcı olacağını söylemek mümkündür.

İş süreçlerinizi kurgularken, işletme risk haritanızı periyodik olarak yenilerken, üretim hattınızın verimliliğini sorgularken, uyum süreçlerini geliştirmeye çalışırken açık uçlu ve güçlü sorular ile düşünmeye başlayın… korkmayın… pozitif faydasını hem organizasyonunuz hem de kendiniz üzerinde çok net olarak göreceksiniz.